ดอกขจร

►ดอกขจร (Cowslip Creeper Flower) เป็นพืชผักสมุนไพร เป็นไม้เถาเลื้อยยืนต้น ใช้เลื้อยเกาะไม้หลักหรือต้นไม้ใหญ่ ดอกออกเป็นช่อ อยู่เป็นพวงกระจุก มีสีเหลืองอมเขียว มีรสชาติหวานอมขมนิดๆ มีถิ่นกำเนิดในประเทศจีนและอินเดีย เป็นพืชปลูกทั่วไปในประเทศเขตร้อน เป็นพืชผักพื้นบ้านของไทย มีประโยชน์และสรรพคุณ ทางยาหลายอย่าง นำมาประกอบอาหารเมนูต่างๆ ได้หลายเมนู

ดอกขจร

พืชผักสมุนไพร
ดอกขจร : Cowslip Creeper Flower

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Telosma minor Craib
ในวงศ์ : Asclepiapaceae

ดอกขจร (Dok-Ka-Jon) หรือมีชื่อเรียกว่า ดอกสลิด เป็นพืชผักสมุนไพรพื้นบ้านของไทย เป็นไม้เถาเลื้อยยืนต้น ใช้เลื้อยเกาะไม้หลักหรือต้นไม้ใหญ่ มีลำต้นเดี่ยว ลำต้นมีลักษณะกลมๆ เป็นเถาเหนียวมาก มียางขาว เถาอ่อนจะมีสีเขียว เมื่อเถาแก่จะมีสีนํ้าตาล ใบมีลักษณะเป็นรูปหัวใจ มีสีเขียว ดอกออกเป็นช่อ อยู่เป็นพวงกระจุก มีสีเหลืองอมเขียว มีรสชาติหวานอมขมนิดๆ มีผลเป็นฝัก มีลักษณะทรงกลมยาวรี มีปลายแหลม ฝักอ่อนจะมีสีเขียว มีรสชาติหวานกรอบ ฝักแก่มีสีน้ำตาล มีเมล็ดลักษณะแบนรี มีปุยสีขาวติดที่ปลายเมล็ด จะปลิวเบาคล้ายนุ่น

ลำต้น เป็นพืชผักสมุนไพรพื้นบ้าน เป็นไม้เถาเลื้อยยืนต้น ใช้เลื้อยเกาะไม้หลัก หรือต้นไม้ใหญ่ มีลำต้นเดี่ยว ลำต้นมีลักษณะกลมๆ เป็นเถาเหนียวมาก มียางขาว เถาอ่อนจะมีสีเขียว เมื่อเถาแก่จะมีสีนํ้าตาล

ใบ เป็นใบเดี่ยว ใบมีลักษณะเป็นรูปหัวใจ คล้ายใบพลู ปลายใบมีติ่งแหลม ออกเรียงเป็นคู่ตามกิ่ง มีก้านใบยาว ผิวใบเรียบ ใบมีสีเขียว

ราก เป็นระบบรากแก้ว รากมีลักษณะกลมๆ มีรากแขนง และรากฝอยเล็กๆ และสามารถแทงลงดินในระดับตื้น มีสีน้ำตาล

ดอก ออกดอกเป็นช่อเป็นพวง อยู่เป็นกระจุก มีดอกย่อยมีลักษณะทรงกรวย กลีบดอกแข็ง มีสีเหลืองอมเขียว กลีบเลี้ยงสีเขียว มีกลิ่นหอม ก้านช่อดอกยาว ออกตามซอกใบ ดอกมีรสชาติหวานอมขมนิดๆ

ผล มีผลเป็นฝัก มีลักษณะทรงกลมยาวรี ปลายแหลม ฝักอ่อนจะมีสีเขียว มีรสชาติหวานกรอบ ฝักแก่มีสีน้ำตาลจะแตกออก ภายในจะมีเมล็ดจำนวนมาก เมล็ดมีลักษณะแบนรี มีปุยสีขาวติดที่ปลายเมล็ด จะปลิวเบาคล้ายนุ่น

เมล็ด จะอยู่ภายในฝัก เมื่อฝักแก่จะแตกออก จะมีเมล็ดจำนวนมาก เมล็ดมีลักษณะแบนรี มีปุยสีขาวติดที่ปลายเมล็ด จะปลิวเบาคล้ายนุ่น

ประโยชน์และมีสรรพคุณดอกขจร

มีโปรตีน มีพลังงาน มีวิตามินซี มีวิตามินเอ มีใยอาหาร มีเบต้าแคโรทีน มีวิตามินบี1 วิตามินบี2 วิตามินบี3 มีวิตามินซี มีธาตุฟอสฟอรัส มีธาตุเหล็ก มีธาตุแคลเซียม

แก้วิงเวียนศรีษะ แก้คลื่นไส้อาเจียน ช่วยบำรุงสายตา แก้ตาอักเสบ แก้หวัด แก้ไข้ ช่วยขับเสมหะ ช่วยบำรุงโลหิต ช่วยรักษาโลหิตเป็นพิษ ช่วยบำรุงหัวใจ ช่วยบำรุงปอด ช่วยบำรุงตับ ช่วยบำรุงไต ช่วยบำรุงธาตุ ช่วยถอนพิษ ช่วยขับสารพิษ ช่วยให้อาเจียน แก้ท้องอืด แก้ท้องเฟ้อ ช่วยระบบขับถ่าย มีภูมิต้านทาน

วิธีการปลูกขจร

ขจรเป็นพืชที่เจริญได้ ในดินแทบทุกชนิด ชอบดินร่วนปนทรายจะเจริญได้ดี การปลูกในฤดูฝน จะเจริญเติบโตได้ดีกว่า จะงอกงามเร็วกว่าปลูกในช่วงอื่น การปลูกสามารถปลูกได้มี 2 วิธี คือ วิธีการปลูกด้วยการเพาะเมล็ด และวิธีการปลูกด้วยเถาปักชำกิ่ง นำมาปลูกลงในแปลงดิน ให้มีระยะห่างระหว่างต้นประมาณ 50×100 เซนติเมตร ต้นเริ่มเลื้อยทอดยอด ให้ทำหลักปักไว้ ให้เถาเลื้อยขึ้น

วิธีดูแลรักษาขจร

ขจรสามารถทนต่อ ความแห้งแล้งได้ดี ชอบระบายน้ำดี แต่ไม่ชอบแฉะ ชอบแสงแดด ปลูกตอนแรกให้รดน้ำทุกวัน เมื่อลำต้นเริ่มเลื้อยทอดยอด ให้ทำหลักปักไว้ ทำค้างให้เถาเลื้อยขึ้น

การเก็บผลผลิตดอกขจร

จะเริ่มเก็บผลผลิตดอกขจร ใช้เวลาประมาณ 5-6 เดือน หลังปลูกลงในแปลง เมื่อดอกขจรโตเต็มที่ จะสามารถเก็บเกี่ยวดอกขจรได้ ให้เก็บดอกตูม แล้วนำใส่ในภาชนะที่เตรียมไว้ จะเก็บดอกได้ตลอดไปเรื่อยๆ

วิธีเก็บรักษาดอกขจร

นำดอกขจรมาล้างน้ำให้สะอาด สะเด็ดน้ำให้แห้ง เราจะมีวิธีเก็บรักษาให้สดนานๆ คือให้นำมาห่อด้วยกระดาษหรือผ้าขาวบาง แล้วใส่ถุงหรือกล่องพลาสติก แล้วนำไปแช่ตู้เย็น จะเก็บไว้ได้นาน

ดอกขจร