ขี้เหล็ก

►ขี้เหล็ก (Kassod Tree) เป็นพืชผักสมุนไพรพื้นบ้าน เป็นพืชยืนต้น มีทรงพุ่มขนาดกลาง มีลำต้นเดี่ยว ลำต้นมีลักษณะกลมๆ แข็งและเหนียว เปลือกต้นแตกแข็ง เป็นร่องลึกตามยาว มีสีน้ำตาล ใบประกอบแบบขนนก มีก้านใบยาว ออกเรียงสลับ มีใบย่อยออกตรงข้ามกัน มีก้านใบย่อย แตกออกจากแกนกลางใบ ใบมีลักษณะรูปทรงรี โคนใบมน ปลายใบมน ขอบใบเรียบ มีสีเขียว มีกลิ่นเฉพาะตัว มีรสชาติขม ดอกออกดอกเป็นช่อ ที่ปลายกิ่ง มีดอกย่อยมีขนาดเล็ก มีลักษณะรูปทรงกลม กลีบดอกมี 5 กลีบ มีสีเหลือง มีรสชาติขม มีถิ่นกำเนิดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นพืชในเขตร้อน ได้มีการปลูกกันในหลายประเทศทั่วไป ใช้ส่วนต่างๆ ได้หลายส่วน นำมาใช้ประโยชน์และสรรพคุณทางยา ใช้นำมารักษาโรคต่างๆ ได้หลายอย่าง ใช้ใบ ยอดอ่อน และดอกรับประทาน

ขี้เหล็ก

พืชผักสมุนไพร
ขี้เหล็ก : Kassod Tree

ขี้เหล็ก : Cassod tree,Siamese Cassia,Thai Copper Pod,Capood Tree,Cassia Tree
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Senna siamea
อยู่ในวงศ์ : Fabaceae

ขี้เหล็ก (Kee-Lek) เป็นพืชผักสมุนไพรพื้นบ้าน เป็นพืชยืนต้น มีทรงพุ่มขนาดกลาง มีลำต้นเดี่ยว ลำต้นมีลักษณะกลมๆ แข็งและเหนียว เปลือกต้นแตกแข็ง เป็นร่องลึกตามยาว มีสีน้ำตาล ใบประกอบแบบขนนก มีก้านใบยาว ออกเรียงสลับ มีใบย่อยออกตรงข้ามกัน มีก้านใบย่อย แตกออกจากแกนกลางใบ ใบมีลักษณะรูปทรงรี โคนใบมน ปลายใบมน ขอบใบเรียบ มีสีเขียว มีกลิ่นเฉพาะตัว มีรสชาติขม ดอกออกดอกเป็นช่อ ที่ปลายกิ่ง มีดอกย่อยมีขนาดเล็ก มีลักษณะรูปทรงกลม กลีบดอกมี 5 กลีบ มีสีเหลือง ใช้ใบ ดอก และยอดอ่อน นำมารับประทาน

ลำต้น เป็นพืชยื่นต้น มีทรงพุ่มขนาดกลาง มีลำต้นเดี่ยว ลำต้นมีลักษณะกลมๆ แข็งและเหนียว เปลือกต้นแตกแข็ง เป็นร่องลึกตามยาว มีสีน้ำตาล

ราก เป็นระบบรากแก้ว มีรากที่แข็งแรง แทงลึกในดิน รากมีลักษณะกลมๆ มีรากแขนงรากฝอยๆเล็กๆ มีสีน้ำตาล

ใบ ประกอบแบบขนนก มีก้านใบยาว ออกเรียงสลับ มีใบย่อยออกตรงข้ามกัน มีก้านใบย่อย แตกออกจากแกนกลางใบ ใบมีลักษณะรูปทรงรี โคนใบมน ปลายใบมน ขอบใบเรียบ มีสีเขียว มีกลิ่นเฉพาะตัว มีรสชาติขม ใช้ใบและยอดอ่อน นำมารับประทาน

ดอก ออกดอกเป็นช่อ ที่ปลายกิ่ง มีดอกย่อยมีขนาดเล็ก มีลักษณะรูปทรงกลม กลีบดอกมี 5 กลีบ มีสีเหลือง มีเกสรสีน้ำตาล
ก้านช่อดอกจะสั้น จะมีในช่วงต้นฤดูหนาว

ผล เป็นฝัก อยู่ในช่อ มีลักษณะแบนยาวขนาน ฝักอ่อนมีสีเขียว ฝักแก่มีสีน้ำตาล จะแห้งแตกได้ เมล็ดเล็กๆ เรียงอยู่ข้างใน

เมล็ด เรียงอยู่ข้างในฝัก มีลักษณะรูปทรงกลมแบน เมล็ดเล็กๆ มีสีน้ำตาล

ประโยชน์และมีสรรพคุณขี้เหล็ก

มีโปรตีน มีแร่ธาตุ มีวิตามินเอ มีพลังงาน มีคาร์โบไฮเดรต มีไขมัน มีแคลเซี่ยม มีฟอสฟอรัส มีเหล็ก มีเบตาแคโรทีน มีวิตามินบี1 มีวิตามินบี2 มีวิตามินบี3 มีวิตามินซี มีเส้นใยอาหาร

มีอนุมูลอิสระ ช่วยรักษาโรคผิวหนัง ช่วยขับเสมหะ ช่วยลดน้ำตาลในเลือด แก้หอบหืด แก้ไข้ แก้หวัด ช่วยบำรุงไต ช่วยบำรุงตับ ช่วยย่อยอาหาร ช่วยบำรุงผม ความดันโลหิตสูง ช่วยป้องกันโรคมะเร็ง ช่วยป้องกันโรคไตวาย ช่วยบำรุงสมอง ช่วยบำรุงประสาท เป็นยาระบาย แก้ท้องผูก ช่วยบำรุงผิวพรรณ ช่วยบำรุงเส้นผม ช่วยถ่ายพยาธิ์ ช่วยรักษาริดสีดวง ช่วยขับปัสสาวะ ช่วยนอนหลับ ช่วยบำรุงโลหิต ช่วยบำรุงน้ำดี ช่วยเจริญอาหาร ช่วยบำรุงกระดูก ช่วยบำรุงฟัน ช่วยบำรุงสายตา ช่วยป้องกันโรคเบาหวาน

การปลูกและขยายพันธุ์ขี้เหล็ก

ขี้เหล็กเป็นพืชสวนครัว เป็นพืชผักสมุนไพรพื้นบ้าน ที่ปลูกง่าย ดูแลรักษาง่าย ปลูกได้ตลอดทั้งปี ขี้เหล็กที่ปลูกในช่วงฤดูฝน เจริญเติบโตได้ดี วิธีการเพาะเมล็ด การตอนกิ่ง เมื่อต้นกล้าจากการเพาะ มีอายุประมาณ 3 เดือน จะย้ายลงดินที่เตรียมไว้ โดยปลูกระยะต้นห่างกัน ประมาณ 4×6 เมตร เพื่อให้ต้นเจริญเติบโตได้ดี

วิธีดูแลรักษาขี้เหล็ก

การดูแลขี้เหล็กหลังการปลูก จะไม่ยุงยากมากนัก เนื่องจากขี้เหล็กสามารถ ทนต่อความแห้งแล้งได้ดี หลังจากปลูกลงในแปลง ให้รดน้ำทุกวัน ประมาณ 1-2 เดือน หลังจากนี้ปล่อยตามธรรมชาติ ปลูกในช่วงฤดูฝน จะเจริญเติบโตได้ดี

การเก็บผลผลิตขี้เหล็ก

จะเริ่มเก็บผลผลิต ประมาณ 6 เดือน หลังปลูกลงในแปลง ขี้เหล็กเริ่มโตเต็มที่ จะสามารถเก็บเกี่ยวยอดอ่อนได้ การเก็บดอกขี้เหล็ก จะเก็บได้ในช่วงเดือนมกราคม-มีนาคม ของทุกปี ควรหมั่นเด็ดยอด ให้แตกทรงพุ่มต่ำ เพื่อให้แตกสาขาพุ่มเตี้ยและกว้าง เพื่อที่จะได้ดอกที่ออกตามยอด

วิธีเก็บรักษาขี้เหล็ก

ขี้เหล็กเป็นผักที่เหี่ยวง่ายมาก และดอกจะร่วงเร็ว เราจะมีวิธีเก็บรักษาให้สดนานๆ คือให้นำมาห่อด้วยกระดาษหรือผ้าขาวบาง แล้วใส่ถุงหรือกล่องพลาสติก แล้วนำไปแช่ตู้เย็น หรือนำมาต้มแล้วแช่ฟรีส จะเก็บไว้ใช้ได้นาน

ขี้เหล็ก