เพกา

เพกา

►เพกา (Broken Bones Tree) เป็นพืชผักสมุนไพร เป็นไม้ยืนต้น มีลำต้นเดี่ยว มีผลเป็นฝัก มีลักษณะรูปดาบแบนยาว ปลายฝักแหลม ฝักอ่อนมีสีเขียว มีกลิ่นเฉพาะตัว รับประทานฝักอ่อน มีรสชาติขม มีถิ่นกำเนิดในประเทศอินเดีย และในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ได้มีการปลูกกันในหลายประเทศ เป็นผักพื้นบ้านของไทย มีปลูกทั่วไปทุกภาค มีประโยชน์และสรรพคุณ ทางยาหลายอย่าง และสามารถนำมาประกอบอาหาร เมนูต่างๆได้หลายเมนู เป็นผักเคียงรับประทานได้

พืชผักสมุนไพร
เพกา : Broken Bones Tree

เพกา : Damocles tree,Indian trumpet flower
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Oroxylum indicum
อยู่ในวงศ์ถั่ว : Bignoniaceae

เพกา (Pa-Ka) หรือเรียกว่าลิ้นฟ้า เป็นพืชผักสมุนไพร เป็นไม้ยืนต้น มีลำต้นเดี่ยว ลำต้นมีลักษณะกลมๆ แข็งและเหนียว เปลือกหนามีรอยแตกแยก มีสีเทา ใบเป็นใบประกอบแบบขนนก ใบเรียงสลับซ้อนกันสามชั้น มีสีเขียว ออกดอกเป็นช่อใหญ่ยาว มีดอกอยู่บนช่อหลายดอก มีลักษณะรูประฆัง กลีบดอกย่นมีสีเขียวนวล โคนดอกยาวรีมีสีแดงม่วง มีผลเป็นฝัก มีลักษณะรูปดาบแบนยาว ปลายฝักแหลม ฝักอ่อนมีสีเขียว มีกลิ่นเฉพาะตัว รับประทานฝักอ่อน มีรสชาติขม ฝักแก่มีสีน้ำตาล ฝักแก่จะแห้งจะแตกออกได้ จะมีเมล็ดเรียงอยู่ มีสีน้ำตาลอ่อน มีเยื่อบางโปร่งใสสีขาวออกรอบเมล็ด คล้ายปีก เป็นผักพื้นบ้านของไทย มีปลูกทั่วไปทุกภาค

ลำต้น เป็นไม้ยืนต้น มีลำต้นเดี่ยวสูง ลำต้นมีลักษณะกลมๆ เนื้อไม้แข็งและเหนียว เปลือกหนามีรอยแตกแยก มีสีเทา

ใบ เป็นใบประกอบแบบขนนก มีลักษณะทรงรียาว โคนมนปลายแหลม ใบเรียงสลับซ้อนกันสามชั้น มีก้านยาว ส่วนใบย่อยเรียงตรงข้าม เรียงตรงข้ามกัน ใบมีขนอ่อน มีสีเขียว

ราก มีระบบรากแก้ว รากมีลักษณะกลมๆ แทงลึกลงในดิน จะมีรากแขนงรากฝอย รอบๆลำต้น มีสีน้ำตาล

ดอก ออกดอกเป็นช่อใหญ่ยาว มีดอกอยู่บนช่อหลายดอก มีลักษณะรูประฆัง กลีบดอกย่นมีสีเขียวนวล โคนดอกยาวรีมีสีแดงม่วง ออกที่ปลายกิ่ง ก้านช่อดอกจะยาว

ผล มีผลเป็นฝัก มีลักษณะรูปดาบแบนยาว ปลายฝักแหลม ฝักอ่อนมีสีเขียว มีกลิ่นเฉพาะตัว รับประทานฝักอ่อน มีรสชาติขม ฝักแก่มีสีน้ำตาล ฝักแก่จะแห้งจะแตกออกได้ จะมีเมล็ดเรียงอยู่

เมล็ด ฝักแก่จะแห้งมีสีน้ำตาล จะแตกตามยาว จะมีหลายเมล็ดเรียงอยู่ในฝัก เมล็ดมีลักษณะแบนรีๆ มีสีน้ำตาล อ่อน มีเยื่อบางโปร่งใสสีขาวออกรอบเมล็ด คล้ายปีก

ประโยชน์สรรพคุณเพกา

มีโปรตีน มีวิตามินเอ มีวิตามินซี มีวิตามินบี1 มีวิตามินบี2 มีวิตามินบี3 มีเหล็ก มีฟอสฟอรัส มีไขมัน มีพลังงาน มีคาร์โบไฮเดรต มีแคลเซียม มีไขมัน มีเส้นใย มีโฟแทสเซียม

ช่วยบำรุงสายตา มีอนุมูลอิสระ ช่วยป้องกันโรคเบาหวาน ช่วยป้องกันโรคมะเร็ง ช่วยบำรุงสายตา ช่วยบำรุงธาตุ ช่วยเจริญอาหาร ช่วยบำรุงโลหิต ช่วยให้โลหิตไหลเวียน เป็นยาระบาย แก้บิด แก้แผลฟกช้ำ แก้แผลบวมอักเสบ แก้ไอ ช่วยขับน้ำเหลือง ช่วยบำรุงเลือด แก้จุกเสียด ช่วยแก้อาการท้องอืด แก้ท้องเฟ้อ แก้แน่นท้อง ช่วยขับเสมหะ แก้ปวดท้อง ช่วยขับลม ช่วยบำรุงธาตุ ช่วยรักษางูสวัด ช่วยรักษาฝี แก้ท้องร่วง ช่วยรักษาโรคริดสีดวง

การปลูกและขยายพันธุ์เพกา

เพกาสามารถปลูกได้ในดินทุกชนิด จะปลูกในดินร่วนปนทราย ดินที่มีความชุ่มชื้นพอเหมาะ น้ำไม่ขัง จะเจริญเติบโตได้ดี เป็นพืชที่ทนทานต่อความแห้งแล้งได้ดี การปลูกโดยใช้เมล็ดพันธุ์ การปลูกใช้กิ่งปักชำ
การปลูกโดยใช้เมล็ด ปลูกลงในถุงดินที่เตรียมไว้ โดยนำเมล็ดพันธุ์ใส่ลงปลูก แล้วรดน้ำให้ชุ่มต้นกล้าจะงอกออกมา แล้วเลี้ยงต้นกล้าให้โตประมาณ 2 เดือน แล้วนำปลูกลงในแปลงดิน ลงในหลุมปลูก พร้อมกลบดินให้แน่นพอประมาณ ให้มีระยะห่างกันประมาณ 4×4 เมตร

วิธีดูแลรักษาเพกา

เพกาพืชที่ชอบแสงแดด ต้องระบายน้ำดี น้ำไม่ขัง ต้องดูแลรดน้ำเสมอ และโดนแดดได้ตลอดวัน ต้องหมั่นรดน้ำให้ชุ่ม โดยรดน้ำเช้าเย็น ให้โดนแดดตลอดวัน จะทำให้โตได้เร็ว เมื่อเริ่มเติบโตขึ้นให้ลดการรดน้ำลง เพกาเป็นพืชที่ทนทานต่อความแห้งแล้งได้ดี

การเก็บเกี่ยวผลผลิตเพกา

จะเริ่มเก็บผลผลิต เมื่อมีอายุประมาณ 1 ปี หลังปลูกในแปลง และจะเริ่มเก็บผลผลิตได้ เมื่อฝักของเพกาเริ่มยาวโตเต็มที่ ใช้กรรไกรตัด แล้วใส่ในภาชนะที่เตรียมไว้

วิธีเก็บรักษาเพกา

จะนำฝักเพกา แล้วนำมาล้างน้ำให้สะอาด เราจะมีวิธีเก็บรักษาให้สดนานๆ คือให้ล้างน้ำให้สะอาดดี แล้วให้สะเด็ดน้ำออกให้หมด แล้วใส่ถุงหรือกล่องพลาสติก แล้วนำไปแช่ตู้เย็น จะเก็บไว้ได้นาน