ผักแขยง

ผักแขยง

►ผักแขยง (Rice Paddy Herb) เป็นพืชผักสมุนไพร ที่เป็นที่รู้จักกันดี เป็นพืชล้มลุกขนาดเล็ก ลำต้นกลมกลวงเล็กๆ อวบน้ำ ลำต้นตั้งตรงหรือทอดเลื้อย ใบมีลักษณะทรงรียาว โคนใบหุ้มรอบลำต้นตามข้อ มีสีเขียว มีรสชาติเผ็ดร้อน มีกลิ่นหอมฉุนเฉพาะตัว มีถิ่นกำเนิดในประเทศอินเดีย ศรีลังกา เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ตอนเหนือของออสเตรเลีย จะปลูกทั่วไปในหลายประเทศ ในประเทศไทยเป็นผักพื้นบ้านของอีสาน เป็นวัชพืชในนาข้าว มีประโยชน์และสรรพคุณ หลายอย่าง ใช้ใบ ลำต้น ยอดอ่อน นำมาประกอบอาหารเมนูต่างๆได้

พืชผักสมุนไพร
ผักแขยง : Rice Paddy Herb

ผักแขยง : Finger grass Plantation
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Limnophila aromatica
อยู่ในวงค์ : Plantaginaceae

ผักแขยง (Pak-Ka-Yang) หรือมีชื่อเรียกว่า ผักขะแยง ผักกะแยง เป็นพืชผักสมุนไพร ที่เป็นที่รู้จักกันดี เป็นพืชล้มลุกขนาดเล็ก ที่เจริญเติบโตได้ง่าย มีอายุเพียงฤดูเดียว ลำต้นกลมกลวงเล็กๆ อวบน้ำ ลำต้นตั้งตรงหรือทอดเลื้อย ใบมีลักษณะทรงรียาว โคนใบหุ้มรอบลำต้นตามข้อ มีสีเขียว ดอกออกเป็นช่อ มีขนเล็กๆปกคลุมโดยทั่ว มีลักษณะคล้ายรูปกรวย ก้านช่อดอกสั้น กลีบเลี้ยงมีสีเขียว โคนดอกเป็นหลอดยาวมีสีขาวอมเหลือง กลีบดอกมีสีม่วงอมฟ้า เกสรมีสีขาว ออกตามซอกใบและปลายกิ่ง ผลเป็นฝัก ฝักแก่มีสีน้ำตาลแล้วแตกออกได้ มีเมล็ดสีน้ำตาลดำ มีรสชาติเผ็ดร้อน มีกลิ่นหอมฉุนเฉพาะตัว ใช้ใบ ลำต้น ยอดอ่อน นำมาประกอบอาหารเมนูต่างๆ เป็นผักพื้นบ้านของอีสาน เป็นวัชพืชในนาข้าวในประเทศไทย

ลำต้น เป็นพืชล้มลุกขนาดเล็ก มีอายุเพียงฤดูเดียว ลำต้นกลมกลวงเล็กๆ อวบน้ำ ลำต้นตั้งตรงหรือทอดเลื้อยที่ปลายยอด มีข้อออกเป็นข้อๆต่อกันออกมา มีโคนใบออกหุ้มลำต้น มีขนเล็กๆปกคลุมทั่วไป มีสีเขียวอ่อน

ใบ เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับเป็นคู่ มีลักษณะทรงรียาว โคนใบหุ้มรอบลำต้นตามข้อต่อ ผิวใบเรียบ ขอบใบมีรอยฟันเลื่อย มีสีเขียว ไม่มีก้านใบ จะออกเป็นกระจุกตามข้อต่อ

ราก เป็นระบบรากแก้ว มีลักษณะกลมๆ แทงลงลึกในดิน มีรากแขนงและรากฝอยเล็กๆ และสามารถมีรากแตกออกตามข้อต่อได้ มีสีน้ำตาล

ดอก ออกเป็นช่อ มีขนเล็กๆปกคลุมโดยทั่ว มีลักษณะคล้ายรูปกรวย ก้านช่อดอกสั้น กลีบเลี้ยงมีสีเขียว โคนดอกเป็นหลอดยาวมีสีขาวอมเหลือง กลีบดอกมีสีม่วงอมฟ้า เกสรมีสีขาว ออกตามซอกใบและปลายกิ่ง

ผล เป็นฝัก มีลักษณะยาวรีเล็กๆ ไม่มีเนื้อ ฝักอ่อนมีสีเขียว ฝักแก่มีสีน้ำตาลแล้วแตกออกได้ มีเมล็ดสีน้ำตาลดำ

เมล็ด มีลักษณะทรงรีเล็กๆ อยู่ในผลแก่แล้วจะแตกออกมา จะมีเมล็ดสีน้ำตาลดำ

ประโยชน์และสรรพคุณผักแขยง

มีโปรตีน มีคาร์โบไฮเดรต มีวิตามินเอ มีวิตามินซี มีวิตามินบี1 มีวิตามินบี2 มีวิตามินบี3 มีแคลเซียม มีฟอสฟอรัส มีเหล็ก มีไขมัน มีพลังงาน มีเส้นใย มีเบต้าแคโรทีน มีแคลเซียม มีโพแทสเซียม

ช่วยขับลม แก้ท้องอืด ช่วยรักษาโรคผิวหนัง แก้คัน ช่วยรักษากลากเกลื้อน ช่วยรักษาฝีหนอง แก้ไข้ ช่วยลดไข้ แก้บวม เป็นยาระบายอ่อนๆ ช่วยขับพิษ ช่วยป้องกันโรคเส้นเลือดในสมองอุดตัน ช่วยเจริญอาหาร ช่วยขับน้ำนมในสตรีคลอดลูก แก้พิษเบื่อเมา ช่วยป้องกันโรคมะเร็ง ช่วยยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย ช่วยป้องกันเส้นเลือดตีบตัน

การปลูกและขยายพันธุ์ผักแขยง

ผักแขยงเป็นพืชที่เจริญได้ดี ในดินแทบทุกชนิด ชอบดินที่มีความชุ่มชื้น มีน้ำขังเล็กน้อย การปลูกโดยใช้เมล็ด และใช้ลำต้นที่มีรากติด
การปลูกใช้ลำต้นที่มีรากติด แล้วนำมาปลูกลงในแปลงดินที่เตรียมไว้ แล้วรดน้ำให้ชุ่มชื้น ต้นจะเจริญเติบโตขึ้น

วิธีดูแลรักษาผักแขยง

ผักแขยงเป็นพืชที่ชอบน้ำ มีน้ำขังเล็กน้อย จะสามารถเจริญเติบโตได้ดี ทั้งในที่ร่มและมีแสงแดด ต้องดูแลรดน้ำเสมอ และโดนแดดได้ตลอดวัน โดยรดน้ำเช้าเย็น จะทำให้เติบโตได้เร็ว

การเก็บเกี่ยวผลผลิตผักแขยง

ผักแขยงจะให้ผลผลิต ใช้เวลาประมาณ 1 เดือน ก็จะเก็บผลผลิตได้ โดยจะเก็บตัดยอดออกมา แล้วนำมาล้างน้ำให้สะอาด แล้วนำมาห่อด้วยกระดาษหรือผ้าขาวบาง แล้วนำบรรจุในภาชนะที่เตรียมไว้ สามารถเก็บผลผลิตได้เรื่อยๆ จนกว่าจะหมดผลผลิต

วิธีเก็บรักษาผักแขยง

จะนำผักแขยง นำมาล้างให้สะอาด โดยเฉพาะตรงโคน จะมีขี้ดินและสิ่งสกปรกติดอยู่มาก ให้แช่น้ำพักไว้ แล้วนำมาล้างน้ำให้สะอาด ล้างออกเบาๆมือ เราจะมีวิธีเก็บรักษาให้สดนานๆ คือให้ล้างน้ำให้สะอาดดี แล้วให้สะเด็ดน้ำออกให้หมด แล้วนำมาห่อด้วยกระดาษหรือผ้าขาวบาง แล้วใส่ถุงหรือกล่องพลาสติก แล้วนำไปแช่ตู้เย็น จะเก็บไว้ใช้ได้นาน