มะขาม

มะขาม

►มะขาม (Tamarind) เป็นพืชผลไม้พื้นบ้าน เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ มีผลเป็นฝัก มีลักษณะกลมๆ ทรงตรง หรือโค้งงอ เปลือกเปราะบางแตกง่าย มีเนื้อสีน้ำตาล มีรสชาติหวาน หรือเปรี้ยวตามสายพันธุ์ มีถิ่นกำเนิดในทวีปแอฟริกา และได้นิยมมีการปลูกกันทั่วไป ในประเทศเขตร้อน มีประโยชน์และสรรพคุณทางยาต่างๆ ใช้นำมารักษาโรคต่างๆ ได้หลายอย่าง ใช้ฝักสุกนำมารับประทาน ใช้เป็นส่วนประกอบปรุงอาหารเมนูต่างๆ

พืชผักผลไม้สมุนไพร
มะขาม : Tamarind

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Tamarindus indica L.
วงศ์ : Fabaceae

มะขาม เป็นพืชผลไม้พื้นบ้าน เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ มีลำต้นเดี่ยว ลำต้นมีลักษณะกลมๆ ใบประกอบเป็นใบคู่ มีสีเขียว ออกดอกเป็นช่อ ผลเป็นฝัก มีลักษณะกลม ทรงตรง หรือโค้งงอ มีเปลือกเปราะบางแตกง่าย มีเนื้อสีน้ำตาล มีรสชาติหวาน หรือเปรี้ยวตามสายพันธุ์

ลำต้น เป็นไม้ยื่นต้นขนาดใหญ่ มีลำต้นเดี่ยว ลำต้นมีลักษณะกลมๆ ลำต้นแข็งและเหนียว เปลือกต้นแข็ง มีร่องแตกลึก มีสีน้ำตาล ต้นเป็นทรงสูงโปร่ง

ใบ ใบประกอบแบบคู่ ใบมีลักษณะทรงรี ฐานโคนใบมน ปลายใบมนรี ขอบใบเรียบ ใบเป็นมัน มีสีเขียว เป็นใบย่อยออกคู่บนก้านใบ

ราก เป็นระบบรากแก้ว มีรากที่แข็งแรง กว้างขวางและหยั่งลึก รากมีลักษณะกลม จะมีรากแขนงฝอยๆ มีสีน้ำตาล

ดอก ออกดอกเป็นช่อ จะอยู่เกาะกัน มีลักษณะดอกสมบูรณ์เพศ จะออกช่อดอกตรงปลายยอดกิ่ง มีสีขาวอมเหลือง ก้านช่อดอกจะยาว

ผล มีผลเป็นฝัก มีลักษณะกลม ทรงตรง หรือโค้งงอ เปลือกผลดิบมีสีเขียว เปลือกผลสุกจะมีสีน้ำตาล เปลือกจะเปาะบางแตกง่าย ข้างในจะมีเนื้อสีน้ำตาล แยกตัวจากฝัก มีเมล็ดอยู่ข้างในเนื้อ มีรสชาติหวาน หรือเปรี้ยวตามสายพันธุ์

เมล็ด จะอยู่ภายในฝัก เมล็ดมีลักษณะรูปกลมแบนรี มีสีน้ำตาลเข้ม มีเปลือกลื่นหุ้มอยู่ ข้างในมีร่องแบ่งออกสองซีกมีสีขาว

ประโยชน์และสรรพคุณมะขาม

มีวิตามินอี มีวิตามินเค มีวิตามินบี1 มีวิตามินบี2 มีวิตามินบี3 มีวิตามินบี6 มีวิตามินบี5 มีวิตามินบี9 มีโพแทสเซียม มีฟอสฟอรัส มีเหล็ก มีแคลเซียม มีแมกนีเซียม มีเส้นใย มีวิตามินซี มีโปรตีน มีโซเดียม มีพลังงาน มีคาร์โบไฮเดรต มีไขมัน มีสังกะสี มีน้ำตาล มีโคลีน

ช่วยสร้างภูมิต้านทานให้ร่างกาย ช่วยชลอความชรา ช่วยบำรุงผิวพรรณ แก้ท้องเสีย แก้ท้องเดิน แก้ท้องผูก ช่วยขับเสมหะ ช่วยขับพยาธิ ช่วยบำรุงกระดูก ช่วยบำรุงฟัน ช่วยสร้างเม็ดเลือด ช่วยบำรุงสายตา ช่วยลดเลือดออกตามไรฟัน ช่วยสร้างเม็ดเลือด

ใบ เป็นยาระบาย ช่วยขับพยาธิ แก้ปวด แก้บวม ข่วยลดเหน็บชา ช่วยลดอาการคออักเสบ แก้หวัด แก้ไข้ แก้ไอ ช่วยลดกล้ามเนื้ออักเสบ ป้องกันโรคมะเร็ง ช่วยบำรุงผิวพรรณ ช่วยรักษาโรคผิวหนัง ช่วยลดไขมันในเลือด ช่วยลดหลอดเลือดในสมอง ช่วยล้างพิษ ช่วยฟอกเลือด แก้บิด
ฝักดิบ เป็นยาระบาย ช่วยขับพยาธิ ช่วยแก้ปวด แก้แผลบวม ข่วยลดเหน็บชา ช่วยแก้คออักเสบ แก้หวัด แก้ไข้ ช่วยลดกล้ามเนื้ออักเสบ ช่วยล้างพิษ ช่วยฟอกเลือด ช่วยลดความอ้วน
ฝักสุก ช่วยบำรุงร่างกาย ช่วยสมานแผล ป้องกันโรคเบาหวาน ช่วยขับเสมหะ แก้ท้องผูก
เมล็ด ช่วยขับพยาธิ แก้ท้องเสีย ช่วยสมานแผลอักเสบ แก้เป็นหนอง แก้แผลในปาก
ราก แก่น เปลือกลำต้น แก้ท้องเสีย แก้ท้องร่วง ช่วยขับพยาธิ ช่วยสมานแผลอักเสบ ช่วยขับปัสสาวะ ช่วยรักษาโรคผิวหนัง แก้ผื่นคัน ช่วยขับเลือด แก้ไข้ แก้เริม
ดอก ช่วยลดความดันเลือดสูง

การปลูกและขยายพันธุ์มะขาม

มะขาม เป็นพืชผลไม้พื้นบ้าน ที่ปลูกง่ายทนแล้งได้ดี ดูแลรักษาง่าย ปลูกได้ตลอดทั้งปี ปลูกในช่วงฤดูฝน เจริญเติบโตได้ดี จะเจริญเติบโตได้ดีกับดินทุกชนิด โดยเฉพาะดินร่วนปนทราย ไม่ชอบพื้นที่น้้าท่วมขัง จะทนแล้งได้ดี วิธีการปลูก 2 วิธี ใช้วิธีการเพาะเมล็ด และการตอนกิ่ง เสียบยอด

1.วิธีการเพาะเมล็ด การเพาะในถุงเพาะชำ จะนำถุงพลาสติก มาใส่ดินร่วนปนทราย แล้วจะนำเมล็ดประมาณ 1 เมล็ด มาใส่ฝังลงดินกลบจนมิด แล้วจัดวางไว้ในที่ร่ม ที่มีแสงแดดรำไร แล้วรดน้ำทุกวัน อย่าให้แฉะจนเกินไป เมื่อเมล็ดงอกจึงนำลงปลูกในแปลง
2.วิธีการการตอนกิ่ง เสียบยอด โดยเลือกกิ่งที่ไม่อ่อน และไม่แก่เกินไป แล้วนำมาตอนกิ่งให้มีรากงอกออก แล้วจากนั้นนำลงปลูกในแปลง

ใช้ระยะห่างระหว่างต้นประมาณ 8 เมตร และระยะห่างระหว่างแถวประมาณ 10 เมตร

วิธีดูแลรักษามะขาม

การดูแลหลังการปลูก จะไม่ยุงยากมากนัก เนื่องจากมะขามสามารถ ทนต่อความแห้งแล้งได้ดี หลังปลูกลงในแปลง ให้รดน้ำทุกวัน ประมาณ 6 เดือน หลังจากนี้ปล่อยตามธรรมชาติ ถ้าปลูกในช่วงฤดูฝน จะเจริญเติบโตได้ดี ควรตัดแต่งกิ่งเพื่อไม่ให้สูงเกินไป

การเก็บเกี่ยวผลผลิตมะขาม

จะเริ่มเก็บเกี่ยวผลผลิต เมื่อปลูกมะขามด้วยการตอนกิ่งเสียบยอด ใช้เวลาประมาณ 2-3 ปี เมื่อปลูกด้วยเมล็ดใช้เวลาประมาณ 4-5 ปี จะสามารถเก็บเกี่ยวได้ สังเกตุที่ฝักเริ่มสุก เปลือกจะมีสีน้ำตาล โดยใช้กรรไกรตัดก้าน การเก็บให้ระมัดระวังการเก็บเกี่ยว ไม่ให้ผลร่วงลงมาแตกเสียหาย

วิธีเก็บรักษามะขาม

เราจะมีวิธีเก็บรักษามะขาม จะเก็บวางไว้ในที่ร่ม ที่อากาศถ่ายเท จะสามารถเก็บไว้ใช้ได้นาน