สะระแหน่

สะระแหน่

►สะระแหน่ (Kitchen Mint) เป็นพืชผักสมุนไพร ที่เป็นที่รู้จักกันดี เป็นพืชยืนต้น ประเภทไม้เลื้อยคลุมดิน ในสกุลตระกูลมิ้นต์ วงศ์กะเพรา ลำต้นเดี่ยวโคนต้นสูง สามารถนำไปใช้ได้ทั้งลำต้น ใบ และดอก มีถิ่นกำเนิดมาจากแถบยุโรปตอนใต้ และแถบทะเลเมดิเตอร์เรเนียน เป็นที่นิยมปลูกกันทั่วไปๆ เป็นพืชสมุนไพรที่มีมาแต่โบราณ มีประโยชน์และสรรพคุณทางยา ใช้นำมารักษาโรคต่างๆ ได้หลายอย่าง สะระแหน่จะมีกลิ่นหอมฉุนเฉพาะตัว และสามารถนำมาประกอบ ปรุงอาหารเมนูต่างๆ ได้มากมายหลายเมนู ได้แก่ ยำ ลาบ ต้มยำ สะระแหน่นิยมใช้เป็นส่วนผสม ในการทำไอศกรีม และทำชาสมุนไพร ทั้งร้อนและเย็น มักใช้ผสมในอาหาร ร่วมกับสมุนไพรชนิดอื่นๆ ใช้แต่งหน้าเครื่องดื่มต่างๆ ใช้เป็นเครื่องเคียงในอาหาร ผลไม้สดและขนมหวาน

พืชผักสมุนไพร
สะระแหน่ Kitchen Mint

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Mentha × cordifolia Opiz ex Fresen.
อยู่ในวงค์ : Labiatae

สะระแหน่ เป็นพืชผักสมุนไพร เป็นพืชยืนต้น ที่เจริญเติบโตได้ง่ายๆ มีความสูงประมาณ 1 ม. ลำต้นมีลักษณะเป็นสี่เหลี่ยม มีสีม่วงน้ำตาล ลำต้นเดี่ยวโคนต้นสูง ใบมีลักษณะรูปรี โคนกลมปลายรี มีสีเขียว ดอกออกเป็นช่อยาว มีสีขาว สะระแหน่มีหลายสายพันธุ์

ต้นสะระแหน่ มีลักษณะลำต้นเป็นสี่เหลี่ยม ลำต้นเดี่ยวโคนต้นสูง ต้นของสะระแหน่ มีสีม่วงน้ำตาล ต้นค่อนข้างแข็ง แตกกิ่งก้านสาขามาก

ใบสะระแหน่ มีลักษณะรูปรี ตรงโคนจะมน ภายในใบเป็นคลื่นยับย่น ขอบใบย่น รอบขอบใบเป็นรอยหยักเล็กๆ ใบมีสีเขียว ค่อนข้างหนา มีก้านใบรองรับสั้นๆ เป็นใบเดี่ยวออกตรงข้าม มีกลิ่นหอม ทำให้กลิ่นอาหารหอม ชวนให้น่ารับประทานมากยิ่งขึ้น ใบนำมาปรุงรสและนำมาแต่งหน้าเครื่องดื่มได้

รากสะระแหน่ รากเป็นระบบรากฝอย รากมีลักษณะเล็กๆ ฝอยๆ มีรากตื้นและรากสั้น มีสีน้ำตาล มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว

ดอกสะระแหน่ ออกเป็นช่อ ก้านช่อดอกจะยาว แตกกิ่งช่อดอกตรงปลาย ออกบริเวณปลายยอดและปลายกิ่ง ดอกจะมีสีขาว ดอกย่อยมีขนาดเล็ก มีน้ำหอมและน้ำหวานอยู่ภายในมาก

เมล็ดสะระแหน่ มีลักษณะกลมเล็กๆ มีสีดำ

ประโยชน์และสรรพคุณสะระแหน่

ช่วยถอนพิษไข้ ช่วยขับลม ช่วยขับเหงื่อ ช่วยรักษาอาการหวัด ใช้เป็นยาอมเพื่อให้เย็นชุ่มคอ ใช้รักษาอาการปวดศรีษะ แก้ปวดฟัน แก้เจ็บคอ แก้เจ็บปาก แก้เจ็บลิ้น แก้บิด แก้ท้องร่วง แก้อุจจาระเป็นเลือด ช่วยห้ามเลือดกำเดาได้ รักษาอาการปวดหู แก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อย แก้อาการหน้ามืด ช่วยให้ผิวหนังชุ่มชื่น ช่วยไล่ยุงได้
มีน้ำมันหอมระเหย มีสารเมนทอล มีสารไลโมนีน มีสารนีโอเมนทอล มีสารยูเจนอล ใช้ทำลายแบคทีเรีย มีสารแทนนิน มีสารเทอร์เพนท์ มีฤทธิ์เป็นยาเย็น ช่วยขจัดลมร้อน ใช้เป็นยาดับร้อน ใช้เป็นยาคลายความเครียด ช่วยคลายความกดดันของกล้ามเนื้อ ใช้เป็นยารักษาโรคเกี่ยวกับต่อมไทรอยด์

การปลูกและขยายพันธุ์สะระแหน่

จะปลูกด้วยการใช้กิ่งชำ การปลูกทำได้ง่ายๆ และจะงอกงามได้รวดเร็ว สะระแหน่เป็นพืชที่ชอบดินร่วนซุย จะนำกิ่งชำ แล้วนำมาปักลงในแปลงดินที่เตรียมไว้ ให้มีระยะห่างกันประมาณ 10-15 เซนติเมตร ใช้เวลาประมาณ 4-5 วันก็จะแตกใบออกมา และจะแตกยอดสามารถเลื้อยคลุมดินได้

วิธีดูแลรักษาสะระแหน่

เป็นพืชที่ชอบน้ำ ชอบสภาพอากาศที่แห้ง มีความชิ้นต่ำ ชอบที่มีแดดเพียงพอ แต่แดดไม่ต้องมากจนเกินไป มีแดดรำไร ต้องระบายน้ำดี น้ำไม่ขัง ต้องดูแลรดน้ำเสมอ ต้องหมั่นรดน้ำให้ชุ่ม โดยรดน้ำเช้าเย็น จะทำให้สะระแหน่โตได้เร็ว จะโตได้ดีที่สุด

การเก็บเกี่ยวผลผลิตสะระแหน่

สะระแหน่ปลูกครั้งเดียว จะมีอายุยืนยาว สามารถเก็บเกี่ยวได้เรื่อยๆ ทุกๆประมาณ 25 วัน โดยใช้มือเด็ดหรือใช้กรรไกร ตัดกิ่งที่มีใบและยอดอ่อนไปบริโภค ถ้าสะระแหน่ออกดอก ควรหมั่นตัดแต่งออกทิ้ง เพื่อไม่ให้สะระแหน่จะเจริญเติบโต และขยายพันธุ์ไปทั่ว

วิธีเก็บรักษาสะระแหน่

จะตัดกิ่งสะระแหน่ ที่มีใบและยอดอ่อนด้วย แล้วนำมาล้างน้ำให้สะอาด เราจะมีวิธีเก็บรักษาสะระแหน่ให้สดนานๆ คือให้ล้างน้ำให้สะอาดดี แล้วให้สะเด็ดน้ำออกให้หมด แล้วนำมาห่อด้วยกระดาษหรือผ้าขาวบาง แล้วใส่ถุงหรือกล่องพลาสติก แล้วนำไปแช่ตู้เย็น จะเก็บไว้ใช้ได้นาน