มะดัน

มะดัน

►มะดัน (Madan) เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง ต้นเป็นทรงพุ่ม ผลมีลักษณะทรงกลมรีปลายแหลม ผิวเปลือกบางเรียบเป็นมัน ผลมีสีเขียว เนื้อนุ่มฉ่ำน้ำ มีเมล็ดแข็งยาวรี อยู่ข้างในเนื้อ มีรสชาติเปรี้ยวมาก มีถิ่นกำเนิดในทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นที่นิยมปลูกกันมากในหลายประเทศ เป็นผลไม้พื้นบ้านของไทย จะปลูกกันมากในภาคกลาง พันธุ์มะดันที่ปลูกมีหลายสายพันธุ์ มีคุณประโยชน์และสรรพคุณ ทางยาหลายอย่าง ใช้นำมาเป็นผลไม้รับประทาน ใช้ทำเป็นเครื่องดื่มต่างๆได้

พืชผลไม้สมุนไพร
มะดัน : Madan

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Gercinia schomburgkiana Pierre
อยู่ในวงค์ : Guttiferae

มะดัน (Ma-Dan) เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง ต้นเป็นทรงพุ่ม ขยายแตกกิ่งก้าน เป็นใบเดี่ยว แทงออกเป็นคู่ตรงข้ามบนกิ่ง มีลักษณะทรงรี โคนใบแหลม ปลายใบเรียวแหลม มีก้านใบยาว ใบเรียบลื่น มีสีเขียวเข้ม ดอกออกเป็นช่อ มีลักษณะรูปไข่ มีก้านช่อดอกสั้น กลีบดอกมีสีเหลืองอมส้ม มีกลีบเลี้ยงสีเขียว ดอกแทงออกตามซอกใบ ผลมีลักษณะทรงกลมรี ปลายแหลม ผิวเปลือกบางเรียบเป็นมัน ผลมีสีเขียว เนื้อนุ่มฉ่ำน้ำ มีเมล็ดแข็งยาวรี อยู่ข้างในเนื้อ มีรสชาติเปรี้ยวมาก เมล็ดมีลักษณะรูปทรงยาวรี อยู่ข้างในเนื้อ มี 3-4 เมล็ดต่อผล เมล็ดแข็ง มีสีน้ำตาลเข้ม เป็นผลไม้พื้นบ้านของไทย มะดันที่ปลูกในประเทศไทย จะปลูกกันมากในภาคกลาง มีการปลูกหลายสายพันธุ์

ลำต้น เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง ต้นทรงพุ่ม ขยายแตกกิ่งก้าน ลำต้นมีลักษณะกลม เป็นไม้เนื้อแข็งเหนียว เปลือกต้นเรียบ มีสีน้ำตาลอมดำ

ราก เป็นระบบรากแก้ว มีลักษณะกลม แทงลึกลงในดิน มีรากแขนงและรากฝอยเล็กๆ ออกตามแนวราบ มีสีน้ำตาล

ใบ เป็นใบเดี่ยว แทงออกเป็นคู่ตรงข้ามบนกิ่ง มีลักษณะทรงรี โคนใบแหลม ปลายใบเรียวแหลม มีก้านใบยาว ใบเรียบลื่น มีสีเขียวเข้ม

ดอก จะมีดอกออกเป็นช่อ มีลักษณะรูปไข่ มีก้านช่อดอกสั้น กลีบดอกมีสีเหลืองอมส้ม มีกลีบเลี้ยงสีเขียว ดอกแทงออกตามซอกใบ

ผล มีลักษณะทรงกลมรีปลายแหลม ผิวเปลือกบางเรียบเป็นมัน ผลมีสีเขียว มีเนื้อสีขาวนวล เนื้อนุ่มฉ่ำน้ำ มีเมล็ดแข็งยาวรี อยู่ข้างในเนื้อ มีรสชาติเปรี้ยวมาก

เมล็ด มีลักษณะรูปทรงยาวรี อยู่ข้างในเนื้อ มี 3-4 เมล็ดต่อผล เมล็ดแข็ง มีสีน้ำตาลเข้ม

ประโยชน์และสรรพคุณมะดัน

มีวิตามินเอ มีวิตามินซี มีธาตุแคลเซียม มีวิตามินบี2 มีวิตามินบี3 มีวิตามินบี1 มีโปรตีน มีธาตุเหล็ก มีแมกนีเซียม มีคาร์โบไฮเดรต มีเส้นใย มีพลังงาน มีไขมัน มีโซเดียม มีฟอสฟอรัส มีเบต้าแคโรทีน

ช่วยรักษาโรคเบาหวาน ช่วยระงับกลิ่นปาก ช่วยแก้คอแห้ง ช่วยลดอาการเจ็บคอ ช่วยทำให้ชุ่มคอ แก้ไอ ช่วยขับเสมหะ แก้ไข้ทับระดู แก้ประจำเดือนมาไม่เป็นปกติ แก้ไข้ แก้หวัด ช่วยยับยั้งการเกิดเนื้องอก เป็นยากระษัย ช่วยฟอกโลหิต เป็นยาระบายอ่อนๆ ช่วยขับปัสสาวะ ช่วยบำรุงกระดูก ช่วยบำรุงฟัน ช่วยบำรุงสายตา ช่วยบำรุงประสาท ช่วยเจริญอาหาร

ข้อควรระวัง ผู้ที่เป็นโรคโลหิตจาง ไม่ควรรับประทานมาก

การปลูกขยายพันธุ์มะดัน

มะดันสามารถปลูกได้ในดินทุกชนิด ชอบดินร่วน ดินร่วนปนทราย จะเติบโตได้ดี ชอบดินที่มีความชุ่มชื้น การปลูกมะดันทำได้ด้วยวิธี การเพาะเมล็ด การตอนกิ่ง
การเพาะเมล็ด นำมาเพาะใส่ลงในถุงพลาสติกเพาะชำ รดน้ำให้ชุ่ม วางไว้ในที่แดดร่มๆ ใช้เวลาเพาะประมาณ 6 เดือน แล้วนำมาปลูกลงในแปลง
การตอนกิ่ง ใช้กิ่งที่สมบูรณ์แข็งแรง แล้วนำมาปลูกลงในแปลง ระยะห่างระหว่างต้นประมาณ 4×6 เมตร

การดูแลรักษามะดัน

มะดันชอบแสงแดด ชอบดินที่ชุ่มชื้น ต้องให้น้ำเพียงพอ ระบายน้ำดี ปลูกช่วงแรกต้องรดน้ำทุกวัน เมื่อมะดันเติบโตขึ้นก็ให้น้ำได้ตลอดไป ปลูกในฤดูฝนจะดี ควรตัดแต่งใบและกิ่งบ้าง ให้ต้นไม่สูงเกินไป

การเก็บเกี่ยวผลผลิตมะดัน

มะดันจะให้ผลผลิตใช้เวลาประมาณ 2-3 ปี จะออกผลผลิต และจะมีลูกตามสายพันธุ์ เมื่อผลขยายขนาดโตเต็มที่ จะมีสีเขียว ให้ใช้กรรไกรตัดขั้วออกมา แล้วต้องระวังอย่าทำหล่น อาจทำให้ผลช้ำเสียหายได้

การเก็บรักษามะดัน

เราจะนำผลมะดันที่ตัดไว้ แล้วนำมาใส่ในภาชนะ ที่โปร่งระบายอากาศดี แล้ววางไว้ในที่อากาศถ่ายเท หรือแช่ตู้เย็นจะเก็บรักษาไว้ได้นาน