ถั่วพู

ถั่วพู

►ถั่วพู (Winged Bean) เป็นพืชผักสมุนไพร เป็นพืชล้มลุก เป็นไม้เถาเลื้อยพัน ไม่มีเนื้อไม้แต่มีอายุหลายปี มีลำต้นเดี่ยว มีสีเขียวและเขียวปนม่วง เถาแข็งและเหนียว อยู่ในวงศ์เดียวกับถั่ว คล้ายกับถั่วฝักยาว ฝักแบนยาวมี 4 ปีก จะรับประทานเมื่อยังอ่อน มีรสหวานมัน เนื้อกรอบ มีถิ่นกำเนิดในแถบประเทศเอเชียใต้ และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นพืชในเขตร้อน และได้มีปลูกกันในหลายประเทศทั่วโลก มีประโยชน์และสรรพคุณทางยา ใช้นำมารักษาโรคต่างๆ ได้หลายอย่าง และสามารถนำมาประกอบ ปรุงอาหารเมนูต่างๆ ได้หลายเมนู ถั่วพูจะมีกลิ่นเฉพาะตัว เป็นผักที่จะใช้ฝักอ่อน ใบอ่อน ยอดอ่อนและดอก เป็นผักสดกินกับอาหาร หัวแก่ใช้เชื่อมเป็นของหวาน หรือเผารับประทานได้ เมล็ดแก่คั่วให้สุกรับประทานได้

พืชผักสมุนไพร
ถั่วพู : Winged Bean

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Psophocarpus tetragonolobus
อยู่ในวงศ์ : Fabaceae

ถั่วพู เป็นพืชล้มลุก เป็นไม้เลื้อย เป็นพืชผักสมุนไพร มีลำต้นเดี่ยว ลำต้นมีลักษณะกลมๆ ไม่มีเนื้อไม้ แต่มีอายุหลายปี ลำต้นเป็นเถาเลื้อย เถาแข็งและเหนียว มีสีเขียวและเขียวปนม่วง คล้ายกับถั่วฝักยาว เจริญเติบโตได้ง่ายๆ มีความสูงประมาณ 1-2 ม.ใบจะรูปสามเหลี่ยมยาวสีเขียว ดอกจะมีสีขาวอมม่วง ฝักเป็นฝักแบนยาวมี 4 ปีก จะรับประทานเมื่อยังอ่อน ใช้รับประทานทั้งดิบและสุก

ต้นถั่วพู เป็นไม้เลื้อย มีอายุหลายปี มีลำต้นเดี่ยว ลำต้นมีลักษณะกลมๆ ไม่มีเนื้อไม้ ลำต้นเป็นเถาเลื้อยพัน เถาแข็งและเหนียว มีลำต้นสีเขียวและเขียวปนม่วง คล้ายกับถั่วฝักยาว ลำต้นม้วนพันสิ่งยึดเกาะได้ดี ลำต้นมีความสูงประมาณ 1-2 ม.

ใบถั่วพู ใบเป็นใบเรียงสลับ เป็นใบประกอบแบบขนนก ใบย่อยมี 3 ใบย่อย มีลักษณะโคนใบกลมและเบี้ยว ส่วนปลายใบแหลม มีรูปร่างหลายแบบ เช่น รูปสามเหลี่ยม รูปไข่ และรูปใบหอก มีสีเขียว มีก้านใบรองรับ ใบอ่อน กินเป็นสลัด หรือใส่ในแกงจืด

รากถั่วพู เป็นระบบรากแก้ว รากมีลักษณะกลมเล็กๆ มีรากฝอยๆ มีสีน้ำตาล มีกลิ่นเฉพาะตัว

หัวถั่วพู หัวมีรสชุ่มเย็น สรรพคุณช่วยทำให้ดวงจิตชุ่มชื่น หัวแก่ใช้เชื่อมเป็นของหวาน หรือเผารับประทานได้ นำมาสับแล้วตากแห้งคั่วให้เหลือง ชงน้ำดื่มต่างน้ำ นำมาต้มจิ้มน้ำจิ้มกินเป็นอาหารว่างได้

ดอกถั่วพู ดอกเป็นช่อออกตามซอกใบ มีลักษณะเป็นแบบช่อกระจะ แตกกิ่งช่อดอกตรงปลาย กลีบดอกจะมีสีขาวอมม่วง สีขาว สีน้ำเงิน สีแดง และสีม่วงแดง ก้านช่อดอกจะยาว

ฝักของถั่วพู ฝักมีลักษณะแบนยาวมี 4 ปีก มีหน้าตัดเป็นรูปสีเหลี่ยม พันธุ์ฝักเล็กจะมีขนาดยาวประมาณ 10-15 เซนติเมตร และพันธุ์ฝักใหญ่ยาวประมาณ 20-30 เซนติเมตร ภายในมีเมล็ดกลมเรียบ สีของฝักมีทั้งสีเขียว สีม่วง และสีเหลือง ส่วนผิวของผักจะแบ่งออกเป็น 2 แบบคือ แบบผิวเรียบ และแบบผิวหยาบมาก ใช้รับประทานทั้งดิบและสุก จะรับประทานเมื่อยังอ่อน ฝักอ่อนมีรสหวานมัน เนื้อกรอบอร่อย

เมล็ดถั่วพู จะมีหลายเมล็ดภายในฝักแบนยาว ฝักจะมีเมล็ดอยู่ประมาณ 8-20 เมล็ด เมล็ดมีลักษณะกลมเรียบ คล้ายเมล็ดถั่วเรียงกันอยู่ เมื่อดิบมีสีเขียวเข้ม เมื่อสุกจะค่อยๆ เปลี่ยนเมล็ดเป็นสีน้ำตาลเข้ม เมล็ดมีหลายสี ได้แก่สีขาว สีเหลือง สีครีม สีน้ำตาล สีดำ ส่วนใหญ่แล้วเมล็ดจะมีสีน้ำตาล เมื่อฝักแก่แห้งเหี่ยวแล้ว เมล็ดที่อยู่ภายในจะยังไม่แตกออก เมล็ดแก่คั่วให้สุกรับประทานได้

ประโยชน์และสรรพคุณถั่วพู

มีคาร์โบไฮเดรต มีเส้นใย มีโปรตีน มีไขมัน มีแคลเซียม มีเหล็ก มีฟอสฟอรัส มีวิตามินเอ มีวิตามินซี มีวิตามินอี มีวิตามินบี1 มีวิตามินบี2 มีไนอะซิน ยาบำรุงกำลัง แก้อ่อนเพลีย บรรเทาอาการปวดเมื่อย แก้ตัวร้อน แก้ลดไข้ มีกาก ใยอาหารมาก ทำให้ระบบขับถ่ายเป็นปกติ แก้ท้องผูก
-ใบอ่อน ช่วยแก้อาการอาเจียนช่วยบำรุงกระดูกและฟันได้
-ราก แก้โรคลมพิษกำเริบ แก้ดีฟุ่ง ทำให้คลั่งเพ้อ แก้ปวดท้อง ใช้รักษาสิว และโรคผิวหนังบางชนิดได้ เป็นยาแก้โรคหัวใจ
-หัว เป็นยาบำรุงกำลัง เป็นน้ำดื่มชูกำลัง แก้อ่อนเพลียง่าย แก้ร้อนใน แก้กระหายน้ำ แก้ไข้กาฬ
-เมล็ด ช่วยให้สุขภาพแข็งแรงเพิ่มกำลังวังชา นำมาสกัดน้ำมันได้ น้ำมันที่มีคุณภาพดี มีกรดไขมันที่ไม่อิ่มตัว ไม่เป็นโรคไขมันอุดเส้นเลือด ใช้เป็นน้ำมันหุงต้ม มีโปรตีนจากพืช

การปลูกและขยายพันธุ์ถั่วพู

ถั่วพู เป็นพืชสวนครัว ที่ปลูกดูแลรักษาง่าย ปลูกได้ตลอดทั้งปี ถั่วพูเป็นพืชที่ชอบดินร่วนซุย เจริญได้ในดินแทบทุกชนิด นิยมปลูกโดยใช้เมล็ดพันธุ์ ปลูกลงในแปลงดินที่เตรียมไว้ เมล็ดถั่วพูเป็นเมล็ดที่แข็ง จึงต้องนำไปแช่ในน้ำอุ่นไว้ แล้วนำผ้าขาวบางมาห่อเมล็ดถั่วพู แล้วนำไว้ในบริเวณที่มีความชื้นสูง เป็นเวลาประมาณ 3 คืน แล้วจากนั้นนำเมล็ดพันธุ์ของถั่วพู ประมาณ 3-4 เมล็ด ใส่ลงในลงหลุมปลูก พร้อมกลบดินให้แน่นพอประมาณ ให้มีระยะห่างระหว่างต้น ประมาณ 2 เมตร และระยะระหว่างแถว 1 เมตร เมื่อถั่วพูมีอายุได้ประมาณ 10 วัน ให้ถอนกล้าที่ไม่สมบูรณ์ออก ให้เหลือแค่สองต้น

เมื่อถั่วพูมีอายุได้ประมาณ 20 วันหลังจากปลูก หรือเริ่มมีใบจริง 4-5 ใบ แล้วจะเริ่มทอดยอดหรือเลื้อย ให้เริ่มทำค้าง ปักแบบตั้งตรงเดี่ยว การปักไม้ค้างห้างถั่วพู ควรเป็นเสาที่แข็งแรง 1 หลักต่อหลุม ยาวประมาณ 2 เมตร ในระยะแรกต้องมีการจับยอดถั่วพู มาพันไม้ค้างไว้ แล้วใช้เชือกผูกเถาพันหลักค้าง

วิธีดูแลรักษาถั่วพู

ถั่วพูเป็นพืชที่ชอบน้ำ ต้องระบายน้ำดี น้ำไม่ขัง ชอบแดด ต้องดูแลรดน้ำเสมอ และโดนแดดได้ตลอดวัน ต้องหมั่นรดน้ำให้ชุ่ม โดยรดน้ำเช้าเย็น ให้โดนแดดตลอดวัน จะทำให้ถั่วพูโตได้เร็ว

การเก็บผลผลิตถั่วพู

จะเริ่มเก็บผลผลิตเมื่อ ฝักของถั่วพูเริ่มโตเต็มที่ ไม่อ่อนหรือไม่แก่เกินไป เมื่อถั่วพูมีอายุประมาณ 2 เดือน หลังปลูกลงในแปลง จะสามารถเก็บเกี่ยวได้ และจะเริ่มเก็บผลผลิตได้ในทุกๆ วัน ควรเก็บเกี่ยวถั่วพูในตอนเช้า หรือตอนเย็นเพราะกลีบถั่วพู เป็นกลีบที่บาง ถ้าเก็บตอนสายหรือแดดร้อนมาก จะทำให้กลีบถั่วพูช้ำไม่สวย และนำใบตองกล้วย หรือถุงพลาสติกรองตะกร้าไว้ เพื่อป้องกันไม่ให้กลีบถั่วพูช้ำ

วิธีเก็บรักษาถั่วพู

ถั่วพูเป็นผักที่เสียเร็ว เหี่ยวง่าย และเกิดสีน้ำตาลเร็ว จะเก็บได้ไม่นาน ให้นำฝักถั่วพูแล้วนำมาล้างน้ำให้สะอาด เราจะมีวิธีเก็บรักษาถั่วพูให้สดนานๆ คือให้ล้างน้ำให้สะอาดดี แล้วให้สะเด็ดน้ำออกให้หมด แล้วนำมาห่อด้วยกระดาษหรือผ้าขาวบาง แล้วใส่ถุงหรือกล่องพลาสติก แล้วนำไปแช่ตู้เย็น จะเก็บไว้ใช้ได้นาน